Wokanda, czyli inaczej wykaz wszystkich spraw, które mają być rozpatrywane w danym dniu, zawiera różnego rodzaju procesy. Najczęściej dotyczą one postępowań karnych. Regulują je kolejne akty prawne w tym m.in.: kodeks postępowania karnego, Konstytucja RP, a także przepisy określające organizację władzy sądowniczej. Procesy karne mają na celu doprowadzić do stanu sprawiedliwości. Polega to na wykryciu sprawcy przestępstwa, a następnie osądzeniu i ukaraniu go według obowiązujących norm prawnych. Jak wygląda cały ten proces?
Czego może dotyczyć postępowanie karne
Jedną z najważniejszych kwestii jest przedmiot procesu karnego. Chociaż dawniej panowała szeroka dyskusja w środowisku prawniczym, aktualnie polska literatura wskazuje jasne wytyczne teorii. Przyjmuje ona, że przedmiotem w sprawach karnych jest odpowiedzialność karna oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo. Niekiedy występują przypadki pojawienia się odpowiedzialności cywilnej w trakcie postępowań tego typu.
Postępowanie karne opiera się na zapisach pochodzących z kodeksu karnego. Stosowane są podczas spraw, dotyczących m.in.:
- przestępstw i wykroczeń skarbowych,
- wykroczeń (w przypadkach wskazanych w kodeksie np.: niestosowanie się do znaków drogowych lub sygnalizacji świetlnej),
- postępowań dyscyplinarnych.
Przykładowymi przestępstwami, które wchodzą w zakres tego typu rozpraw są np. zabójstwa, rozboje, niszczenie mienia, spowodowanie wypadku komunikacyjnego, pobicie, kradzież. Na wokandzie może także pojawić się postępowanie cywilne, podczas którego stosowany będzie kodeks karny. Sprawy te muszą wymagać zarządzenia przymusowego sprowadzania oskarżonego lub jego aresztowanie.

Etapy sprawy karnej
Kodeks wskazuje na dwa etapy, które wyszczególniają prace w trakcie trwania procesu karnego. Pierwszy z nich – postępowanie przygotowawcze – prowadzony jest przez organy ściągania. Należą do nich funkcjonariusze policji oraz prokuratura. Ich praca polega na zbieraniu dowodów, które zostaną wykorzystane w toku postępowania karnego. Najczęściej spotykanymi formami są notki i protokoły z przesłuchań zarówno świadków, jak i podejrzanych. Do grupy tej należą też zabezpieczone dowody rzeczowe oraz opinia biegłych.
Pierwszy etap rozróżniany jest jako:
- postępowanie „w sprawie” (brak wskazania odpowiedzialnego za dokonanie przestępstwa),
- postępowanie „przeciw osobie” (podejrzany jest znany organom ścigania; zostają mu przedstawione zarzuty przez prokuraturę; etap kończy się wraz z wystosowaniem skierowania do sądu o wydanie aktu oskarżenia).
Ze względu na występujący podział przebiegu prac organów ścigania, następują problemy z czasem trwania. Niekiedy jest on dość długi. Obowiązuje zasada, wskazana przez ustawodawcę, podkreślająca górną granicę dla długości śledztwa i dochodzenia. Wynosi ona odpowiednio 2 i 3 miesiące. Jednakże umożliwiono przedłużenie tego w zależności od szczególnych, uzasadnionych wypadków pojawiających się w trakcie trwania (np. poszukiwanie podejrzanego, oczekiwanie na opinię biegłego w sprawie) lub złożoności dochodzenia.
W trakcie trwania tej części procesu dostęp do akt jest ograniczony dla podejrzanego, nie znającego zasobu dowodów, które zostały zebrane, w celu potwierdzenia jego winy przed sądem. Wgląd otrzymuje dopiero przed rozpoczęciem następnego etapu.
W trakcie drugiej fazy zasadniczej postępowania przed sądem używana jest forma „podejrzany”, oznaczająca osobę której wydano postawienie przedstawienia zarzutów lub też postawiono je pomijając daną część, w momencie przystąpienia do przesłuchania w charakterze podejrzanego. W momencie, gdy zostanie wniesiony akt oskarżenia do sądu lub prokuratura złożyła wniosek o warunkowym umorzeniu – status zmienia się na „oskarżonego” w sprawie.
Etap postępowania przed sądem opiera się głównie na pracy sądu. Zapoznaje się on z dowodami, które zostały zgromadzone we wcześniejszej sprawie. Dotyczy to wszystkich notek, opinii biegłych, protokołów, zebranych przez organy ścigania. Na tej podstawie wzywa do ponownego przesłuchania świadków. Podlega temu także sam oskarżony, który może skorzystać z pomocy wybranej przez siebie kancelarii adwokackiej z Wrocławia na własne życzenia lub otrzyma obrońcę z urzędu. Po zakończonej rozprawie, kiedy żadna ze stron nie wnosi dowodów, sąd wydaje wyrok.

Co oznacza prawomocny wyrok?
Wyrok otrzymuje swoją prawomocność, kiedy to nie zostaje dopuszczona zmiana poprzez wniesienie zwykłego środka odwoławczego (apelacji). Kodeks karny wskazuje następujące warunki:
- strona nie złożyła wniosku o uzasadnienie (7 dni);
- upłynął termin do wniesienia apelacji (14 dni);
- odwołano apelację, a nie istnieją przesłanki do rozpoznania, mimo cofnięcia;
- odmówiono przyjęcia apelacji, którego strona nie zaskarżyła lub utrzymano orzeczenie w mocy;
- orzeczenie wydano w wyniku rozpoznania apelacji przez II instancję, zamykając tym samym cały proces.
Wydanie prawomocnego wyroku jest równoznaczne z wyłączeniem możliwości prowadzenia ponownego postępowania w tej sprawie, czyli o ten sam czyn o wobec tej samej osoby. Wraz z uprawomocnieniem przystępuje się do wykonania kary, wskazanej przez sąd.